Co robi "Solidarność" w/s płac w szkolnictwie wyższym?
Jerzy Żurak
Przewodniczący Komisji d/s Płac
Krajowej Sekcji Nauki N.S.Z.Z. "SOLIDARNOŚĆ" za okres 2002-2004r.
W ww. okresie komisja skoncentrowała się przede wszystkim nad pracami dotyczącymi wdrożenia w całości systemowego trzyetapowego wzrostu wynagrodzeń
pracowników szkół wyższych. Zajmowaliśmy się również opiniowaniem
projektów ustaw i rozporządzeń. W poszczególnych latach opiniowaliśmy projekty budżetów Państwa, w szczególności w części
dot. finansowania szkolnictwa wyższego. Oprócz uczestnictwa w negocjacjach w Ministerstwie
Edukacji Narodowej oraz resortach, które sprawują nadzór nad szkołami wyższymi.
W okresie trwania minionej kadencji uczestniczyliśmy w około 30 spotkaniach. Dużo czasu
zajmowały nam również nieżące interwencyjne działania w uczelniach w których występowały problemy
płacowe pomiędzy związkami, a kierownictwem uczelni. Udzieliliśmy kilkaset porad w formie
telefonicznej, e-mailowej, czy też pisemnej. W przypadku konieczności podjęcia ważnych decyzji płacowych
zwoływaliśmy zebrania plenarne, czy też zebrania koordynatorów płacowych. Zebrania plenarne
zwoływane były średnio trzy razy w roku i uczestniczyło w nich około 30-40 przedstawicieli różnych typów Uczelni.
Opracowane wcześniej materiały jak również przyjęte na tych zebraniach stanowiska
stanowiły wytyczne do działania dla osób prowadzących negocjacje w imieniu KSN. W negocjacjach
płacowych z MEN z ramienia Naszej komisji brali udział:
Krystyna Andrzejewska, Grażyna Maciejko, Ewa Małyszko, Tadeusz Lisik, Piotr
Lewandowski, Julian Srebrny, Tadeusz Szymański, Elżbieta Wawrzynow, Jerzy Żurak.
Przedstawiciele Komisji brali udział w corocznie organizowanych przez MEN
konferencjach Dyrektorów Administracyjnych i Kwestorów uczelni publicznych.
Przyjęty na kadencje 2002-2006r. program działania
Komisji ds. Płac KSN realizujemy następująco:
Układ Zbiorowy Pracy.
Realizując uchwałę Rady KSN z początkiem roku 2002 powstał przewodnictwem
kol. Wojciecha Pilicha Zespół ds. UZP. W skład zespołu
w wiekszości wchodzili przedstawiciele Naszej komisji. Prace prowadzone
przy współpracy eksperta dr Mirosława Włodarczyka z Uniwersytetu Łódzkiego, zakończone
zostały wiosną 2003r.
Następnie po konsultacjach z przedstawicielami związków zawodowych działających w obrębie szkolnictwa wyższego
ostatecznie uzgodniony projekt
formalnie został skierowany do MENiS. Strona rządowa zgłosiła gotowość
przystąpienia do negocjacji i pod koniec roku 2003 odbyły się dwie sesje dot.
wdrożenia PUZP. Układ ma obejmować swoim zakresem pracowników wszystkich pracowników uczelni publicznych ze szkołami
resortów mundurowych włącznie.
Decyzją Prezydium KSN negocjacje w imieniu sekcji prowadzą: Wojciech Pilich,
Piotr Lewandowski - przewodniczący, Krystyna Andrzejewska, Grażyna Maciejko,
Jerzy Żurak. Z przykrością należy stwierdzić, że prace nad wdrożeniem układów
zostały przez stronę rządową przerwane. Na przerwanie prac zapewne mają zasadniczy wpływ
prace w sejmie nad nowym prawem o szkolnictwie
wyższym. Biorąc pod uwagę uwarunkowania polityczne w tej
kadencji sejmu może nie dojść do uchwalenia nowego prawa. Komisja Nasza
stoi na stanowisku, że zawieranie Zakładowych Układów Zbiorowych Pracy
powinno odbywać się w uczelniach dopiero po wdrożeniu PUZP.
Systemowy wzrost wynagrodzeń.
27.07.2004r. podpisaniem w Ministerstwie Edukacji i Sportu protokołu uzgodnień i rozbieżności
zakończone zostały prace nad wdrożeniem III etapu systemowego wzrostu wynagrodzeń w szkolnictwie
wyższym. Realizacja kolejnych etapów wzrostów wynagrodzeń zapoczątkowany w 2001r. na podstawie
nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym. Realizacja kolejnych etapów wzrostów
wynagrodzeń odbywa się ze środków zapisanych w kolejnych latach w rezerwach budżetu państwa w całości
z przeznaczeniem na ten cel. Pierwsze dwa etapy wzrostu wynagrodzeń tj. od 1.09.2001 i od 1.09.2003r.
zrealizowane zostały w całości według przedstawionych przez KSN zasad. Wypracowane przez Komisję ds. Płac
zasady kształtowania wynagrodzeń oraz sposobu dystrybucji do uczelni środków na wzrosty
wynagrodzeń zyskały akceptację Rady KSN w roku 2001. Istotą rzeczy było,
aby przez wszystkie etapy wzrostów wynagrodzeń dolne i górne widełki płacowe
wzrastały o tą samą kwotę. Co w efekcie powodowało zawężanie tych widełek od góry.
Uzasadnieniem do przyjęcia tej zasady było zniwelowanie bezzasadnego wzrostu bez pokrycia finansowego
o ponad 38% - górnych widełek płacowych w roku 1995. Od tego momentu w uczelniach nastąpiło na
skutek roszczeń poszczególnych grup bardzo duże rozchwianie w wynagrodzeniach.
Te grupy pracowników, które otrzymywały wynagrodzenia na poziomie górnych widełek płacowych
osiągały to z natury rzeczy kosztem większości pozostałych grup pracowniczych.
Należy podkreślić, że na podstawie wyliczeń dokonanych w 2001r. Zawężanie widełek płacowych
w żaden sposób nie zakłócało ukształtowania się docelowo w skali kraju relacji płac
dla poszczególnych grup pracowniczych określonych w nowelizacji ustawy, tj. w stosunkach
1:1:2:3 względem średniej krajowej. Pomimo naszego sprzeciwu III etap wzrostu wynagrodzeń
realizowany jest na podstawie odmiennych od proponowanych zasad kształtowania widełek płacowych.
Decyzją Ministra wzrost górnych widełek płacowych jest wyższy od zakładanego przez Nas.
Fakt ten nie zaciemnia jednak znaczącego sukcesu KSN, którym jest nieomal pełna realizacja według Naszych
założeń systemowego wzrostu wynagrodzeń. Dla właściwego zawierania porozumień płacowych
w uczelniach, opracowaliśmy przykłady trzech wersji porozumień. Projekty tych ramowych porozumień
zostały przesłane do uczelni drogą pocztową przez kol. Krystynę Andrzejewską do ewentualnego zastosowania.
Kształtowanie wynagrodzeń w cywilnej sferze budżetowej.
Szkolnictwo wyższe jest jednym z działów zatrudniających pracowników tzw.
cywilnej sfery budżetowej. Po wdrożeniu trzyetapowego systemowego wzrostu wynagrodzeń od 1.01.2005r. wzrost
wynagrodzeń pracowników szkolnictwa wyższego kształtować będą się identycznie i w tym samym czasie
jak w przypadku pracowników pozostałych działów cywilnej sfery budżetowej. Mając powyższe
na uwadze w sposób ciągły współpracujemy z kolegami reprezentującymi związek
w Komisji Trójstronnej. Corocznie opracowujemy opinie do przedstawianych przez stronę rządową założeń
i projektów, które następnie są brane pod uwagę podczas uzgodnień w ramach KT. W ostatnich latach systematycznie proponowaliśmy, by wyłączyć podwyżki dla szkolnictwa
wyższego ze średniej sfery budżetowej.
Działania nad opracowaniem właściwych relacji wynagrodzeń dla pracowników
szkolnictwa wyższego.
Z przykrością musimy stwierdzić, że MEN zaprzestał działań w tym zakresie.
Od roku 1999 nie doszło do żadnego posiedzenia zespołu. Biorąc pod uwagę istotny wzrost
wynagrodzeń w kolejnych trzech etapach jak najbardziej uzasadnionym było wypracowanie właściwych relacji wynagrodzeń
szczególnie w grupach pracowników niebędących nauczycielami akademickimi.
Współudział przy nowelizacji algorytmu dysponowania środków na działalność
dydaktyczną przez MEN do uczelni.
Komisja Uważa, że wyniki algorytmu powinny mieć bezpośredni wpływ na kształtowanie
budżetu szkolnictwa w budżecie państwa. Wobec braku woli rządu na takie rozwiązanie uważamy, że
algorytm wraz z wynikającymi z niego danymi należy zamrozić w obecnym kształcie.
Wyczerpały się już jego możliwości mające wpływ na wielkość dotacji przekazywanych do uczelni. W perspektywie
należy rozpocząć prace nad innym systemem dystrybucji środków na działalność
dydaktyczną do uczelni.
Ankiety płacowo-finansowe.
Ostatnie opracowanie ankiety za rok 2001r. spotkało się z bardzo przychylnymi ocenami w tym
w szczególności Ministerstwa Edukacji Narodowej. W tej chwili kończone jest opracowanie ankiety
za lata 2002/2003. Ankiety w poszczególnych latach obejmowały swoim zakresem dodatkowo różne elementy,
między innymi również sprawy socjalne. Każdorazowo na ankiety odpowiada około 50 uczelni, w
większości są to uczelnie podległe Ministrowi Edukacji. Znacznie gorzej przedstawia się sytuacja w przypadku
uczelni podległym innym resortom. Zakres ankiet
konsultowany był z przedstawicielami odpowiednich departamentów MEN. Podsumowania ankiet przekazywane były
za pośrednictwem ministerstwa do uczelni. Otrzymywali je również przedstawiciele rządu jak i posłowie.
Głównym autorem ankiet oraz ich opracowań jest kol. Grażyna Maciejko. Należy podkreślić, że opracowanie ankiet płacowych finansowane
jest w całości na podstawie grantu przyznanego na ten cel z MENiS.
Propozycja powiększenia składu komisji o przedstawicieli JBR i PAN.
W omawianym okresie nie udało się powiększyć składu naszej komisji o kolegów
z JBR-ów i jednostek PAN. W przypadku JBR-ów różnorodność w pozyskiwaniu środków na płace z różnych
źródeł powoduje, że nieomal każda jednostka prowadzi własny indywidualny system kształtowania płac.
Nawiązaliśmy jednak współpracę z przedstawicielami szkół artystycznych
zrzeszonych w Sekretariacie Kultury NSZZ "S".
Pragnę podziękować wszystkim koleżankom i kolegom biorącym czynny udział w pracach Komisji.
Szczególnie dziękuję Koordynatorom Ośrodków Akademickich oraz osobom
biorącym udział w negocjacjach na różnych szczeblach dotyczących kształtowania
wynagrodzeń i finansowania szkół wyższych. Dziękuję również kolegom
z KK za czynne wspieranie naszych działań.
NSZZ Solidarność Toruń - masz wpływ na kształtowanie przyszłości