Mało kto pamięta, że wówczas po Sierpniu 80 roku wcale nie było takie oczywiste, że
powstanie jeden niezależny związek zawodowy. Wśród strajkujących załóg wielkich zakładów pracy
były rozmaite pomysły, a
część ich przedstawicieli wręcz głośno wyrażała swoje obawy przed stworzeniem jednej organizacji.
Dotychczasowe doświadczenia z jednościa a'la PRL nie były dobre - zaś innych jeszcze nie było.
W punkcie 4 Protokołu Porozumienia zawartego między komisją
rządową i Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w dniu 31 sierpnia 1980r pisze dosłownie:
"Powstałe komitety strajkowe mają możność przeształcenia się w zakładowe organy
reprezaentacji pracowniczych, takie jak komitety robotnicze, komitety pracownicze, rady robotnicze
bądź w komitety założycielskie nowych samorządnych związków zawodowych.
Międzyzakładowy Komitet Strajkowy jako komitet założycielski tych
związków ma swobodę wyboru formy jednego związku lub zrzeszenia w skali Wybrzeża (!)."
Już 4 września w warszawskim "Ursusie" zebrali się
przedstawiciele komitetów założycielskich wolnych związków zawodowych i
postanowili utworzyć Niezależny Samorządny Związek zawodowy "Mazowsze", a na przewodniczącego wybrano Adama Bujaka.
Dopiero 17 września 1980 do Gdańska zwołano przedstawicieli (tylu ilu
się dało powiadomić) komitetów założycielskich nowych związków zawodowych. Wtedy
okazało się, że do nowych organizacji wstąpiło już ponad 3.5 miliona pracowników i to
pomimo wcale nie rzadkich szykan SB oraz blokowania dostępu do środków masowego przekazu.
Wówczas postanowiono, że w celu skuteczniejszego postepowania przy tworzeniua
niezależnych struktur dalej należy działać w jak najszerszym porozumieniu i koordynacji.
W tym celu powołano Tymczasową Komisję Porozumiewawczą NSZZ. Przyjęto propozycję
MKZ NSZZ w Gdańsku aby siedziba mieściał się w gdańsku a także wybrano Lecha Wałęsę
na przewodniczącego TKP.
Jednak najbardziej brzemienną decyzją była ta o dążeniu do stworzenia jednego
związku zawodowego. Karolo Mozelewski zaproponował, aby nazywał się "Solidarność", a
Jan Olszewski zgłosił wniosek, aby do rejestracji wszystkie komitety organizacyjne
zgłosiły sie jako jedna ogólnopolska struktura.
22 września uchwalono tekst statutu NSZZ "Solidarność"
i już 24 zgłoszono w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację.
Sześć dni później przewodniczący sekcji rejestracji związków zawodowych Sądu
Wojewódzkiego w Warszawie Zdzisław Kościelak zarzucił "S" pominięcie w statucie
zobowiązań przestrzegania sojuszy międzynarodowych i uznania kierowniczej roli PZPR,
tym samym wstrzymał rejestrację. W odpowiedzi 3 października ogłoszono
w całej Polsce jednogodzinny strajk ostrzegawczy.
24 października manipulanci w sędziwoskich togach Sądu
Wojewódzkiego samowolnie wprowadzili zmiany w statucie, po czym ogłosili gotowość do ...
zrejestrowania tak "skopanego" dokumentu.
Niemal natychmiast zebrała się KKP i w odpowiedzi na tę prowokację ogłosiła też gotowość,
tyle że ... strajkową (na 12 listopada). W wydanym wówczas stanowisku czytamy m.in.
"NSZZ Solidarność kontynuuje podętą działalność zgodnie z niezmienionym Statutem.
Tak więc związek w dalszym ciągu nie składa, zgodnie ze swym apolitycznym charakterem
żadnych deklaracji politycznych, a ewentualne akcje strajkowe będą prowadzone zgodnie
z odpowiednimi paragrafami Statutu(...)"
9 listopada podczas posiedzenia KKP Andrzej gwiazda zdołał przekonać większość jej członków
do niewielkiego kompromisu z komunistami i umieszczenia zapisu o kierowniczej roli
partii w ... aneksie do Statutu. Przeszło. 10 listopada Sąd Najwyższy zarejestrował
statut NSZZ "Solidarność" i już oficjalnie rozpoczęła się wielka historia naszej organizacji.
Piotr Grążowski
Jak powstawała "SOLIDARNOŚĆ" na UMK
1.IX
Działający
w TZUO "Towimor" Między zakładowy Komitet Strajkowy przekształca się w
międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnych Samorządnych Związków
Zawodowych.
Powstaje Komitet Organizacyjny
NSZZ pracowników Bazy Techniczno-Magazynowej przy UMK. Wybrany zostaje
Zarząd w składzie : Andrzej Kryszak /przewodniczący/, Leszek
Gulewski /sekretarz/, Andrzej Żubkowski, Andrzej Jankowski i Marian
Lisewski /członkowie/. Komitet zostaje zarejestrowany w MKZ i wpisany
na listę pod nr 14.
12. IX
Na spotkaniu Komitetu
Organizacyjnego z JM Rektorem prof. dr Ryszardem Bohrem omówione zostają
warunki pracy Komitetu na terenie Uczelni. Komitet otrzymuje lokal w gmachu
Rektoratu w pok. 501.
13.IX
Odbywa się zebranie
założycielskie NSZZ w Instytucie Fizyki. Delegatem do KZ zostaje Jerzy
Wieczorek a jego pomocnikami Lucjan Oczkowski, Józef Szudy i Bernard
Witkowski.
16.IX
Zebrania zacielskie
w Instytucie Chemii i Instytucie Biologii. Delegatami do KZ zostają: Lucyna
Tomaszewska i Juliusz Narębski.
17.IX
Powstają dalsze grupy
założycielskie :
Filologie i Dz. Wydawnictw /delegat Agnieszka Bojarska/
Zakład Poligrafii /Jerzy Śniady/
Inst. Astronomii /Eugeniusz Pazderski/
Biblioteka Główna / Wiesław Mincer/
Z uwagi na szerokie
przystępowanie do NSZZ ogółu pracowników UMK zostaje zmieniona nazwa, która
odtąd brzmi : Komitet Zaożycielski NSZZ prz UMK.
18.IX
Krajowe Zebranie
Delegatów przyjmuje uchwałę o dodaniu do nazwy KZ NSZZ imienia własnego
"Solidarność" i postanawia wystąpić przy rejestracji o jego zastrzeżenie.
Na zebraniu
KZ NSZZ przy UMK wybrane zostaje Tymczasowe Prezydium w składzie:
Juliusz Narębski /przewodzniczący/ Jerzy Wieczorek /zastępca przewodniczącego/ Leszek Gulewski, Lucyna Tomaszewska. Prof.
Wiesław Lang podejmuje bezskuteczną próbę założenia "konkurencyjnego" Niezależnego
Resortowego Zw. Zaw.
19.IX
JM Rektor
UMK powołuje komisję do rozpatrywania postulatów składanych przez pracowników
UMK głównie za pośrednictwem NSZZ.
20 - 26. IX
Dalsze
zebrania założycielskie:
Inst. Historii i Archiwistyki /delegat Urszula Wencel - Kalembka/
Inst. Ekonomii /Maria Anna Karwowska/
Inst. Matematyki /Andrzej Lewandowski /
Inst. Nauk Społ. i Pedagogika z Psychologią /Leszek Kożuchowski/
Ośrodek Obliczeniowy /Marek Baziński/
Wydz. Prawa i Adm. /Jan Głuchowski/
Domu Studenckie /Maria Witowska/
Inst. Geografii /Tadeusz Celmer/
Wydz. Sztuk Pięknych /Bogusław Mansfeld/
Stołówka nr 2 /Zofia Sadecka/
27.IX
Zebranie Komitetu
Założycielskiego NSZZ "S" przy UMK. Do tymczasowego Prezydium zostają
dokooptowani: Ewa Ciżewska, Jan Głuchowski, Bogusław Mansfeld, Władysław
Sawrycki.
1.X
Zbiórka pieniężna
na Pomnik Poległych Stoczniowców. Zebrano 23322 zł 90 gr oraz 50 centów.
KZ NSZZ przy UMK przesyła do Rządu telegram:
"Oświadczamy, że jesteśmy zaniepokojeni próbą niesłusznego obarczania
odpowiedzialnością za obecną sytuację w Polsce NSZZ "Solidarność". Domagamy
się przeprowadzenia prze kamerami TV oraz na łamach prasy publicznej dyskusji
przedstawicieli Rządu PRL oraz NSZZ "S", która wyjaśniłaby stanowisko stron
w najważniejszych sprawach dotyczących żywotnych interesów Polski." KZ NSZZ "S"
przy UMK solidaryzuje się z decyzją KKP i postanawia przyłączyć się w dniu
3,X do strajku ostrzegawczego.
3.X
Ogólnopolski jednogodzinny strajk ostrzegawczy po hasłem:
Żądamy przestrzegania porozumienia - dostępu do środków masowego przekazu - realizacji podwyżki płac - swobody organizacji NSZZ "Solidarność" Na całym
Uniwersytecie odbywają się zebrania protestacyjne.
Ciąg dalszy już wkrótce
NSZZ Solidarność Toruń - masz wpływ na kształtowanie przyszłości