W dniach 04.07-10.07.2006 Solidarność UMK zorganizowała wycieczkę na Podlasie z zamiarem
odwiedzenia Puszczy Białowieskiej oraz Parków Narodowych: Biebrzańskiego i Narwiańskiego, a po drodze wielu innych ciekawych miejsc.
Zwiedzanie rozpoczynamy od Zuzeli nad Bugiem, miejscowości leżącej na pograniczu
Podlasia i Mazowsza, w której urodził się Stefan Wyszyński. Odwiedzamy kościół p.w. Przemienienia Pańskiego (1908-1913),
zniszczony w czasie wojny, odremontowany w latach 1957-1967. Z poprzedniego drewnianego kościoła zachowała się m.in. chrzcielnica,
w której ksiądz prymas był chrzczony w 1901 roku., a najcenniejszym zabytkiem świątyni jest krucyfiks barokowy z rzeźbą Chrystusa
ukrzyżowanego znajdujący się w zwieńczeniu ołtarza. Odwiedzamy również muzeum Lat Dziecięcych Księdza Prymasa.
jest to zrekonstruowany budynek dawnej szkoły, do której uczęszczał w latach 1908-1910, po lewej stronie
muzeum odtworzono mieszkanie państwa Wyszyńskich, po prawej izbę szkolną.
Kolejnym zwiedzanym miejscem na naszej trasie jest Muzeum Rolnictwa
im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, powołane do życia w 1962 roku. Siedzibą główną muzeum jest
klasycystyczny pałac, w skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzi oficyna, stajnia, wozownia oraz drewniany młyn wodny.
Zbiory muzeum prezentowane są w 37 ekspozycjach stałych pod opieką merytoryczną działów: etnograficznego,
budownictwa wiejskiego (skansen), historyczno-artystycznego (Muzeum Pisanki), techniki rolniczej, historii
uprawy roślin gospodarskich, historii chowu i hodowli zwierząt, tradycji zielarskich, weterynarii. W Ciechanowcu corocznie
odbywa się Święto Chleba - w tym roku 13 sierpnia.
Na krótko zatrzymujemy sie w Drohiczynie i Siemiatyczach.
Ostatnim odwiedzanym miejscem jest sanktuarium prawosławne na Świętej Górze Grabarka, wznoszącej sie
w Puszczy mielnickiej. Znajduje sie tutaj klasztor żeński p.w. Świętych Marty i Marii oraz Cerkiew przemienienia Pańskiego.
W cerkwi ikona Matki Bożej Iwierskiej z Grabarki (jest to kopia ikony Matki Bożej Iwierskiej), która napisana została
na górze Athos z okazji drugiego milenium chrześcijaństwa. Za cerkiewką stare sosny i między nimi krzyże. Duże
i małe, stare chylące się i nowe ze świeżego drewna. Stoją jako las wotywny.
Następnego dnia wyjazd szlakiem unickim. Jedziemy do Pratulina.
Odwiedzamy świątynię p.w. Św. Apostołów Piotra i Pawła (1840 r). Wchodząc do kościoła po prawej stronie znajduje sie
kaplica Relikwii Błogosławionych Męczenników z Pratulina. W kaplicy drewniany sarkofag, w którym złożone są kości -
relikwie Męczenników Pratulińskich, którzy oddali życie w obronie jedności Kościoła. Na ścianie kaplicy zawieszony jest krzyż
- niemy świadek śmierci. Ten krzyż trzymali w rękach unici z Pratulina w 1874 roku, gdy rząd carski chciał
odebrać im świątynię i narzucić prawosławie. W Pratulinie zginęło wówczas 13 unitów, 180 było rannych.
Idziemy również zobaczyć ołtarz, który został zbudowany z okazji wizyty Ojca Świętego w Siedlcach i decyzją
biskupa przeniesiony do Pratulina, jako upamiętnienie beatyfikacji Męczenników z Pratulina przez Jana Pawła II.
Ołtarz został usytuowany nad fundamentami parafii unickiej, która istniała tam już w 1686 roku.
Szlak unicki prowadzi nas do Kostomłotów, gdzie mieści się sanktuarium
unitów podlaskich. Jest to jedyna parafia neounicka na wschodnich rubieżach Rzeczpospolitej. o unitach i sanktuarium opowiada nam
przemiły Ojciec marianin. Cerkiewka, którą odwiedziliśmy została zbudowana w 1631 roku (przebudowana w 1852). W świątyni znajduje
się zabytkowa ikona patrona cerkwi świętego męczennika Nikity, pochodząca z 1631 r.
Kodeń jest dawną siedzibą litewsko-ruskiego rodu Sapiehów, został założony
na prawie magdeburskim przez Jana Sapiehę w 1511 roku. Odwiedzamy barokową świątynie
p.w. św. Anny ze słynnym obrazem Matki Bożej kodeńskiej (kopia figury Matki Bożej z Gwadelupy).
Obraz ten niegdyś znajdował się w prywatnej kaplicy Urbana VIII w Watykanie. Mikołaj Sapieha w czasie ciężkiej choroby w 1630 roku odbył pielgrzymkę
do Rzymu. Tam podczas Mszy odprawianej przez Ojca Świętego przed obliczem tejże Madonny
powrócił do zdrowia. Sapieha poprosił papieża,, aby podarował mu obraz. gdy ten stanowczo odmówił, Mikołaj przekupił zakrystiana,
który nocą wykradł obraz. Sapieha potajemnie przewiózł go do Kodnia. Za ten czyn został ekskomunikowany, lecz
ze względu na olbrzymie zasługi dla Kościoła i kraju, papież przebaczył mu winę i oficjalnie podarował obraz (historia
ta została opisana przez Zofię Kossak w powieści Błogosławiona wina).
Oglądamy kompleks klasztorny Ojców oblatów, gotycki z elementami baroku. W centralnym punkcie placu zamkowego
znajduje się zabytek klasy zerowej z 1518 roku, kaplica zamkowa Sapiehów, a obecnie kościół Świętego Ducha.
Ostatnim odwiedzanym tego dnia miejscem jest prawosławny zespół
klasztorny z cerkwią św. Onufrego w Jabłecznej.
Rano opuszczamy Mielnik i jedziemy do Hajnówki na stacje kolejki wąskotorowej.
Nasza przejażdżka trwa 45 minut przez lasy i prowadzi do Topiła. Po powrocie do Hajnówki, odwiedzamy prawosławny sobór
świętej Trójcy. Ta nowoczesna cerkiew dominuje w panoramie Hajnówki. Świątynia o nieregularnym planie i łagodnych płaszczyznach
dachów została zbudowana w latach 1974-1982. Dwukondygnacyjny obiekt o wysokości 50 metrów i kubaturze 15000 m3 może
pomieścić jednorazowo 5 tysięcy wiernych. Dwie stożkowe wieże, większa nad nawą i mniejsza nad prezbiterium, zwieńczone
są cebulastymi kopułami. We wnętrzu zwracają uwagę freski, witraże i ikonostasy. w tej cerkwi każdego roku pod koniec
maja odbywa się festiwal muzyki cerkiewnej.
Jedziemy do Starej Białowieży na szlak dębów królewskich.
Pamiętam to miejsce sprzed kilku lat. Wówczas można było te 300-400 letnie dęby podziwiać z bliska. teraz ze względów
bezpieczeństwa dostęp do nich jest ograniczony. Podziwiamy więc z daleka.
Kolejny dzień obejmuje zwiedzanie Puszczy Białowieskiej. Zwiedzanie zaczynamy od
ścisłego Rezerwatu Krajobrazowego im. W. Szafera, powołanego w 1921 roku, a reaktywowanego w 1969 r (1357 ha). Usytuowany wzdłuż
szosy Hajnówka-Białowieża, daje możliwość zapoznania się z najciekawszymi zbiorowiskami Puszczy Białowieskiej.
Na obszarze rezerwatu na niewielkich powierzchniach występują bory świeże, bagienne, olsy i łęgi. Przewodnik wyjątkowo ciekawie
opowiada o życiu lasu. Oglądamy drobne rośliny (dziurawiec, czyściec, wilcze łyko), podziwiamy piękne huby, konary drzew "pikowane"
szyszkami przez dzięcioły, duże dziuple, a także powalony potężny dąb Jagiełły. Wracamy do muzeum, gdzie od roku istnieje
przyrodnicza wystawa stała, ciekawa ekspozycja dotycząca życia puszczy, jej fauny i flory. Jest to najnowocześniejsza
przyrodnicza wystawa w Polsce, gdzie wśród gry świateł i dźwięków, przenosimy się w świat przyrody Puszczy Białowieskiej.
Dopiero opuszczając zacieniony rezerwat i chłodne pomieszczenia muzeum, zdajemy sobie sprawę, jak
potworny jest upał. Jedziemy do Rezerwatu Żubrów. Widzimy je jednak tylko z daleka, z bliższej odległości oglądamy łosia, tarpany,
wilki, żubronie, sarenkę i dziki. Zwierzęta też chowają się przed upałem.
Po śniadaniu następnego dnia wyjazd w kierunku Białegostoku. Pierwszym
zwiedzanym obiektem jest twierdza Osowiec. Twierdzę wojskową w Osowcu władze carskie budowały od
1812 do 1915 roku. Złożona jest z czterech fortów wzniesionych po obu stronach Biebrzy.
Podczas I wojny światowej twierdza broniła się skutecznie ponad 11 miesięcy. Rosjanie opuścili ją 22 sierpnia
1915 r, po serii niemieckich ataków gazowych (chlor). Znaczna jej część jest obecnie zrujnowana wskutek
wysadzania w powietrze. Zwiedzamy muzeum (otwarte w 1998 r), fortyfikacje, przechodzimy przez tunel śmierci, w którym
pokutuje duch oficera rosyjskiego z 1912 r. Opuszczamy twierdzę ledwo żywi, chociaż jedynym wrogiem był i jest upał.
Następny etap to bagna i torfowiska biebrzańskie, odznaczające się wielkim bogactwem fauny i flory.
Biebrzański Park Narodowy (największy w Polsce - 59233 ha) został utworzony w 1993 roku. Park obejmuje swoimi granicami najbardziej naturalne
wartościowe przyrodniczo obszary Kotliny Biebrzańskiej. Kotlina stanowi największy w Polsce kompleks torfowisk niskich w niewielkim stopniu przejściowych i wysokich.
Na obszarze tym występują zespoły roślinne reprezentujące niemal wszystkie główne typy: bagienne, torfowiskowe i leśne.
Szczególnie cenna jest grupa zbiorowisk mechowiskowych, mszysto-turczycowych. Bagna biebrzańskie odznaczają się również dużym bogactwem fauny,
znajduje się tu największa w kraju ostoja łosia (rezerwat ścisły - Czerwone Bagno).
Ornitofauna cechuje się występowaniom wielu możliwości w skali krajowej i europejskiej, stwierdzono obecność 252 gatunków ptaków, w tym
178 gatunków lęgowych. Bagna Biebrzańskie spełniają również ważną rolę jako miejsce pobytu ptactwa podczas wiosennych i jesiennych
przelotów. W Goniądzu z wieży widokowej podziwiamy ciekawą panoramę bagien biebrzańskich.
Na kolację i nocleg udajemy się do Białegostoku.
Następnego dnia o 11-tej wyjeżdżamy w trasę. Pierwszy przystanek to Muzeum
Archeologiczno-Etnograficzne w Surażu. Oglądamy różnego rodzaju pamiątki historyczne, archeologiczne zebrane przez
właścicieli. Jedziemy na rynek Suraża (jednego z najmniejszych miast polskich). O dawnej świetności miasta świadczy grodzisko
średniowieczne, doskonale zachowany układ przestrzenny z XV-XVI w, z dwoma rynkami lackim i ruskim, kościół p.w. Bożego Ciała z 1887
roku. Kierujemy się do Płonki Kościelnej. Kościół został wybudowany w latach 1905-1912 (po ukazie carskim
pozwalającym na budowę kościołów). W pobliżu kościoła znajduje się dzwonnica z 1800 roku, obecnie pełniąca rolę kaplicy grzebalnej,
obok stary i nowy cmentarza. Najcenniejszym zabytkiem jest niewątpliwie piękny obraz Matki Bożej Płonkowskiej
z roku 1638. Przed kościołem stoi pomnik Jana III Sobieskiego, który przed wyprawą wiedeńską objeżdżał sanktuaria maryjne
i modlił się przed obrazem Maryi w Płonce Kościelnej.
Następnym etapem jest Narwiański Park Narodowy. Park ten obejmuje fragment
bagiennej Doliny Górnej Narwi na odcinku od Suraża do Rzędzian. Wykształcił się tu rozległy ekosystem bagienny z siecią rozgałęzionych koryt rzecznych.
Dno doliny wypełniają torfy o średniej miąższości ok. 1m. Na terenie parku i otuliny zanotowano dotychczas 200
gatunków ptaków, z czego 154 to gatunki lęgowe. O różnorodności biologicznej terenu świadczy także występowanie
41 zespołów roślinnych, 40 gatunków ssaków, 22 gatunków ryb. Bagienny teren sprzyja licznemu występowaniu płazów
i gadów, a także mnóstwa gatunków owadów. Siedziba Parku znajduje się w Kurowie. Zabytkowy dwór otoczony jest
starym parkiem wiejskim, z licznymi pomnikami przyrody. Sprzed siedziby Parku idziemy na
wieżę widokową i kładkę przyrodniczą. Wzdłuż kładki tablice ładnie prezentujące przykłady tutejszej
roślinności i zwierzyny.
Wracamy do Białegostoku. Białystok zwiedzamy samodzielnie w ekspresowym tempie.
Podziwiamy ratusz (1745), rynek trójkątny, w szybkim tempie idziemy do kościoła św. Rocha (1927), którego sylwetka góruje nad miastem.
W drodze powrotnej zaglądamy do archikatedry (1617; rozbudowa 1900), przechodzimy koło Pałacu Branickich
(1697; rozbudowa 1728-58, zrekonstruowany po spaleniu w 1944 roku); obecnie siedziba Akademii Medycznej.
Następnego dnia przed nami już tylko droga powrotna. Upał się utrzymuje.
Po drodze zwiedzamy Tykocin. W mieście zachowany jest barokowy układ urbanistyczny z pomnikiem
Stefana Czarnieckiego pośrodku podłużnego rynku. Obecnie cały rynek rozkopany i trwają jakieś poważne prace
budowlane. Tykocin w XVII-XVIII wieku był głównym, po krakowskim Kazimierzu, ośrodkiem Żydów w Polsce.
Zwiedzamy barokową synagogę z 1642 roku, odbudowaną po II wojnie światowej, w wielkiej sali zachowana bima
(podwyższenie ze stołem i świecznikami służące jako miejsce czytania Tory i mównica),
malowidła z XVII wieku z tekstami modlitw.
Około 16-tej trochę zmęczeni upałem, ale zadowoleni jesteśmy w Toruniu.
Kliknij na obrazek, aby zobaczyć powiększenie
Bug
torfowiska koło Osowca
nad Narwią
Puszcza Białowieska
Puszcza Białowieska
Puszcza Białowieska
Puszcza Białowieska
Ciechanowice
Ciechanowice
Grabarka
Siemiatycze
Białystok
Hajnówka
Kostomłoty
Jabłeczna
Tykocin
Zuzela
Topiło
Muzeum rolnictwa w ciechanowcu
Poszukiwania rosiczki w Biebrzańskim Parku Narodowym
Kurowo, Narwiański Park Narodowy
Kurowo, Narwiański Park Narodowy
Kurowo, Narwiański Park Narodowy
p. Adam opowiada o Białymstoku
NSZZ Solidarność Toruń - masz wpływ na kształtowanie przyszłości